Als ouders affect-arm zijn

Als ouders affect-arm zijn, kan het hooggevoelige kind het gevoel ontwikkelen dat het niet geliefd is. Het mist empathie en de juiste afstemming in de relatie met de ouder(s) waardoor er geen goede hechting plaats kan vinden.

Veilige hechting ontstaat op basis van sensitiviteit en spiegelgedrag. Dit betekent dat ouders de gevoelens van hun kinderen spiegelen in hun eigen mimiek. Ze zijn zich bewust van de subtielere signalen, stemmingen en wensen van hun kinderen en tonen in hun gezicht en fysieke gedrag dat ze meeleven. Hoe sensitiever een moeder reageert hoe meer het kind zich begrepen, geliefd en beschermd voelt. Wat weer leidt tot een gezonde hechting.  

Dit weten we al sinds de onderzoeken van Ainsworth, Bell en Stayton in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Ouders die emotioneel onvolwassen zijn – vaak doordat ze hun eigen trauma onvoldoende hebben verwerkt of eenvoudigweg door hun persoonlijkheid – reageren dikwijls affect-arm op de pijn en behoeften van de eigen kinderen. Ze kunnen op verschillende manieren emotioneel onvolwassen zijn. Volgens de klinisch psycholoog Lindsay Gibson, auteur van het boek Ongezien Opgegroeid:

Emotionele ouders eisen zelf alle aandacht op en zijn voor kinderen vaak labiel en onvoorspelbaar. Ze hebben het nodig dat hun eigen overweldigende angsten worden gesust door anderen, waaronder de eigen kinderen. Er is geen ruimte voor de emoties van de kinderen of deze worden bewust of onbewust voor de eigen behoeften gemanipuleerd.

Te fanatieke ouders zijn obsessief doelgericht en vaak superdruk. Ze zijn erg bezig met de eigen status en hebben vaak geen tijd voor de emoties van hun kinderen. Hun aandacht is in praktische vorm en kan variëren van bazig en dominant tot zakelijk en koel. Er wordt niet veel gespiegeld en er vindt weinig fysieke en emotionele liefde, bijvoorbeeld in de vorm van knuffelen plaats. 

Passieve ouders spelen graag de tweede viool naast de dominante ouder en nemen niet de verantwoordelijkheid om een band op te bouwen of in de bres te springen als het er op aankomt. Deze ouder zal ook weinig fysiek contact hebben en de emotionele uitwisseling is minimaal en hoogstens vanuit een plichtsgevoel.

Afwijzende ouders willen duidelijk niet lastig gevallen worden door hun kinderen. Ze hebben vrijwel geen tolerantie voor de behoeften van anderen, plaatsen zichzelf buiten het gezinsleven en kunnen dreigend uitbarsten of ongevoelige bevelen geven. Deze ouder heeft narcistische trekken en is niet in staat zich in te leven in een ander, laat staan in zijn of haar gevoelswereld.

Voorkeursbehandeling. Tenslotte is er nog het drama van het voortrekken van een kind ten opzichte van anderen. Lievelingen of zorgenkinderen geven vaak aan de emotioneel onvolwassen ouder(s) de legitimatie om broers en/of zusjes te negeren of verwaarlozen. Externaliseren van problemen (de oorzaken buiten zichzelf zoeken), het eindeloos de redder spelen of een overdreven verstrengeling met het zorgenkind zijn vormen van onvolwassen emotioneel gedrag.

In mijn praktijk ontmoet ik veel hoogsensitieve volwassenen die zich niet gezien of geliefd voel(d)en door één of beide ouders omdat de affectieve empathie ontbrak. Een empathisch vermogen dat deze hsp’s zelf wel bezitten, maar niet gespiegeld kregen in de relatie met hun zorgdragers. Ook als er materieel niets aan ontbrak, kan deze ene missing link tot een leven lang van verwarring en zelfafwijzing leiden. Deze hoogsensitieve kinderen zullen als ze volwassen zijn nog steeds smachten naar die liefde, erkenning of emotionele rijpheid van de ouder(s). Ze ontwikkelen vaak een pseudo zelf en de behoefte zichzelf of de ander te veranderen in de trant van “Als ik/zij nu maar eens ….. dan……” 

Er zijn manieren om tot inzicht te komen en een meer volwassen en zelfs afstandelijke relatie met je ouders te krijgen. Begrip van jouw affectieve superioriteit kan de weg naar heling zijn. Herken jij je hierin? Neem gerust contact op voor coaching of een therapeutisch gesprek.