Hsp en narcisme
HSP en narcisme: hoe zit dat?
Narcisten en hoogsensitieve mensen lijken elkaar soms aan te trekken. Tegelijkertijd krijgen HSP’s soms zelf het verwijt narcistisch te zijn. Hoe kan dat, terwijl hooggevoelige mensen juist bekendstaan om hun empathie?
Volgens Elaine Aron kan dit te maken hebben met wat zij een rankingprobleem noemt: het instinct om jezelf voortdurend te vergelijken met anderen.
Ranking – een oerbehoefte
Net als andere sociale dieren rangschikken mensen zichzelf continu binnen een groep. Dit doen we vaak onbewust, door onszelf te meten aan anderen. Waar je jezelf op rangschikt, kan variëren van inkomen en status tot vriendelijkheid en sociale vaardigheden.
Dit instinct heeft voordelen: het bespaart energie omdat we niet telkens opnieuw hoeven uit te vechten wie de leiding heeft. Tegelijkertijd zorgt het voor onrust, angst en machtsspelletjes. Aron stelt dat mensen twee basisinstincten hebben:
-
Ranking – de verticale kracht, gebaseerd op hiërarchie en competitie.
-
Verbinden – de horizontale kracht, gericht op gelijkwaardigheid en nabijheid.
HSP’s neigen vaak naar verbinden, terwijl narcisten juist een obsessieve focus hebben op ranking.
Inferioriteit en superioriteit
Veel hooggevoelige mensen worstelen met een laag zelfbeeld. Als kinderen kregen ze vaak te horen dat ze “te gevoelig” waren of werden buitengesloten. Dat kan leiden tot interne verwarring en angst.
Deze ervaringen voeden wat Aron “vulnerable narcissism” noemt: een overmatige focus op het zelf, gedreven door angst voor afwijzing. Je blijft jezelf vergelijken met anderen en voelt je voortdurend “niet goed genoeg”.
Kwetsbaar narcisme
Sommige HSP’s ontwikkelen een vermijdend onzekere hechtingsstijl. Ze doen alsof afwijzing hen niets kan schelen en verbergen hun kwetsbaarheid achter een masker van superioriteit. Dit kan lijken op narcisme, behalve dat hooggevoelige mensen wél empathisch blijven – zolang ze zich veilig voelen.
In werkelijkheid gaat het hier om kwetsbaar narcisme: een beschermingsmechanisme dat ontstaat wanneer je als gevoelig kind herhaaldelijk bent afgewezen of gepest.
De rol van kindertijd en school
Naast de invloed van ouders spelen ook broertjes, zusjes en klasgenoten een grote rol. Voor HSP-kinderen – de zogenaamde orchidee-kinderen – is de sociale pikorde op school vaak een pijnlijke ervaring. Paardenbloemkinderen, die minder gevoelig zijn, kunnen meedogenloos afwijzen of pesten. Het gevoel “er niet bij te horen” kan diepe sporen nalaten en de basis leggen voor kwetsbaar narcisme.
Conclusie
Hooggevoelige mensen zijn in de kern empathisch, maar onder druk van afwijzing, ranking en hiërarchie kunnen ze verstrikt raken in kwetsbaar narcisme. Het masker van bravoure verbergt vaak een diepe angst om niet goed genoeg te zijn.
Door meer bewustzijn te ontwikkelen en veilige verbindingen aan te gaan, kunnen HSP’s hun natuurlijke kracht – empathie en compassie – hervinden.
