HSP en hoogbegaafdheid

Hoogsensitiviteit is niet meer weg te denken uit onze samenleving. Al sputteren sommige medici  en psychologen nog tegen, het begrip gaat niet meer weg. Simpelweg vanwege het feit dat het zo waar is, en zoveel mensen zich herkennen in het temperament. Het kan zijn dat jij jezelf herkent in de hsp maar ook in hoogbegaafdheid. Deze twee persoonlijkheden kunnen goed samen gaan. Volgens Rianne van de Ven, expert in hoogbegaafdheid en voormalig voorzitter van het IHBV, Instituut Hoogbegaafdheid Volwassenen, is 87% van hoogbegaafde mensen hoogsensitief. Zij baseert dit getal op een onderzoek dat zij zelf uitvoerde binnen een “Veerkrachtig op het Werk”- programma dat Elke van Hoof aan de Vrije Universiteit in Brussel leidde. Rianne kon binnen dit onderzoek het verschil maken tussen hoogbegaafde en hoogsensitieve volwassenen en vond dus een enorm grote correlatie.

Hoogbegaafdheid wordt meestal aan mensen toegeschreven die een IQ hebben van 130 of meer. Dit is ongeveer 2,5 procent van de mensen. Mensen die zo hoog op een IQ-test scoren, kunnen heel snel processen, waarbij ze parallel grote hoeveelheden kennis heel efficiënt kunnen associëren en verwerken. Echter, vinden ook veel deskundigen dat niet alleen die 2 procent van de mensheid met een bovengemiddeld hoog IQ – wat vaak samenhangt met een uitzonderlijk goed geheugen – behoren tot de vlugge en slimme denkers. Misschien zit je niet bij die top, maar heb je toch uitgesproken snelle en associatieve gedachten. Dit uit zich dan met name in het goed kunnen oplossen van moeilijke problemen, interesse in het vergaren van kennis en een grote passie voor vraagstukken, puzzels en ideeën. 

Linker en rechterhersenhelft

Wat slimme, hoogbegaafde denkers gemeen hebben, is een enorme activiteit van de geest. Ze voelen een bijna onstilbare honger naar kennis. Deze sterke drang naar inzicht en kennis, analyseren en filosoferen, is de centrale karakteristiek van de hoogbegaafde mens. De hoogbegaafde persoon zoekt onvermoeibaar  antwoorden op zelfgecreëerde vragen; de filosoof in de dop. Ben je daarnaast ook empathische en emotioneel intelligent, dan zit je vermoedelijk in de groep hoogbegaafden hsp’s. Deze mensen hebben een goed ontwikkeld stel hersenen: letterlijk een stel, want zowel de linkerhelft, dat abstracte en logische verbanden legt, als de rechterhelft, dat intuïtief, creatief en holistisch denkt, is sterk ontwikkeld. Je hebt dan een rijke gevoelswereld waarin je zeer genuanceerde emoties kunt voelen. Herken jij jezelf hierin? Voor jou zijn diep denken en diep voelen heel vanzelfsprekend. Je ziet het detail en legt realistische en lineaire verbanden, maar je ziet ook het conceptuele geheel, kunt buiten de box denken en voelt je het beste in een emotioneel rijke omgeving.

Een aantal van de onderstaande uitspraken herken je wellicht als je hoogbegaafd bent:

“Ik heb het al snel gezien als ik ergens ga werken, op de één of andere manier ben ik gauw verveeld.”

“Het liefst ben ik alleen bezig om problemen op te lossen of mijn algemene kennis te vergroten.”

“Ik heb de neiging om andermans zinnen af te maken of in gedachten alweer verder te zijn dan het gesprek.”

“Ik ben voortdurend  op zoek naar nieuwe (intellectuele) prikkels.”

“Ik weet dat ik een beetje weird overkom, ik ben nou eenmaal een sterke denker.”

Mensa, de vereniging voor hoogbegaafde mensen, stelt: ‘Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Een sensitief en emotioneel mens, intens levend. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Hij of zij schept plezier in creëren.’ Kennis vergaren is overigens een cumulatief effect. Je wordt dus ook steeds slimmer naarmate je je hersenen traint. Dat je door leren en nieuwsgierigheid steeds slimmer wordt, is op zich geen rare gedachte: door diep en veelvuldig nadenken, creëert je in je geest nieuwe verbindingen. Het is wellicht hetzelfde effect als dat je door veel sporten sterkere spieren ontwikkelt.

Werken als hoogbegaafde hsp

Hoogbegaafde hsp’s zijn meestal autonoom en willen zelf afwegingen en keuzes maken. Als slimme denker gedij je vaak goed in een omgeving die afwisseling en uitdaging biedt. Je bent dol op kennis vergaren, puzzels, diepe of complexe vraagstukken en het vinden en combineren van oplossingen. Dit type hsp tref je in verschillende vakgebieden; niet iedere slimme denker of visionair is namelijk hetzelfde. Misschien ben jij een wandelende encyclopedie, misschien ben je een specialist met een heel uitgesproken interesse voor militaire geschiedenis of insecten, misschien houd je van klassieke talen of ben je verzot op politiek. Jouw interesse bepaalt in de meeste gevallen je loopbaan. 

Hsp’s met een vlotte en originele geest zijn goede onderzoekers en wetenschappers, journalisten of leraren. Misschien voel je je prima in een negen-tot-vijf-baan, of je bent juist graag helemaal vrij en zelfstandig. In grotere ondernemingen vind je dit talent vaker in de periferie van de organisatie, waar meer ruimte is om zelfstandig aan te klooien. Ook start-ups en jonge, dynamische organisaties bieden vaak een prettigere omgeving voor de hoogbegaafde hsp want zij passen doorgaans slecht in hiërarchische structuren. De cultuur van de organisatie moet ruimte laten voor creativiteit en bereid zijn af te wijken van vaste patronen. Hooggevoeligen met een visionaire inslag hebben bijvoorbeeld een eigen YouTube-kanaal of worden journalist, schrijver of blogger. Men ziet jou ook wel als betrokken leraar of professor, als trainer of politicus. Bij het laatste zit je dan meestal liever in de oppositie en wil je onafhankelijk blijven denken en werken. Want je hebt doorgaans een broertje dood aan grootspraak, vriendjespolitiek en bluf.

Onderprestatie

Verveling en onderpresteren komen nogal eens voor onder hoogbegaafde hsp’s. Door bescheidenheid, verlegenheid of door een beperking in assertieve vaardigheden, die in bedrijfsomgevingen nou eenmaal vaak gevraagd worden,  kunnen hoogbegaafde hsp’ gek genoeg in banen terecht komen die onder hun denkniveau zitten. Dit kan dan tot frustratie of gebrek aan motivatie leiden. Als de sfeer dan ook nog onhoudbaar is, kunnen hoogbegaafden Hsp’s klem komen te zitten. Esther Bergsma komt in haar onderzoek naar hsp en werk tot de conclusie dat hoogbegaafde HSP’s  “betekenisloos werk” op de eerste plaats zetten van redenen van een onwerkbare situatie. De helft van de HSP’s uit haar onderzoek kruisten betekenisloos werk en een slechte werksfeer aan als reden dat het functioneren op het werk niet meer gaat.

Prof. Tessa Kieboom levert pionierswerk in de ontwikkeling, aanpak en begeleiding van vele duizenden hoogbegaafde jongeren en volwassenen. Zij onderscheid twee talentgebieden bij hoogbegaafden, die zij luiken noemt: het denkluik en het zijnsluik. Het denkluik gaat over cognitieve vermogens, het zijnsluik  gaat over het voelen. Ze benoemt vier kenmerken van dit luik: perfectionisme, rechtvaardigheidsgevoel, hoogsensitiviteit en kritisch ingesteldheid.

Bore-out

Sommige hoogbegaafde slimme denkers zijn extravert, andere introvert. Sommige houden van routine ,andere verafschuwen herhaling. Bore out is een term waarover je vaker leest. Jij hebt last van een bore-out als je in  je baan onderbelast en niet genoeg gestimuleerd voelt. Wanneer iets nieuw voor je is, ben je in je element en bijzonder gemotiveerd. Maar als je eenmaal je doel hebt bereikt en door hebt hoe iets werkt, kan je interesse afnemen. Hoogbegaafde Hsp’s kunnen de neiging hebben om telkens nieuwe ideeën te ontwikkelen maar moeite hebben met routine en het afmaken van een klus. Je kunt ook moeite hebben om je te concentreren op taken die in jouw ogen niet interessant zijn. Ook kun je eventueel  ongeduldig worden, als anderen dingen niet zo snel doorzien. en bore-out heeft veelal dezelfde symptomen als een burn-out alleen is de oorzaak het tegenovergestelde. Veel hsp’s gaven in een onderzoek dat ik samen met Esther Bergsma uitvoerde aan, dat ze verveling erger vonden dan het te druk hebben. Je kunt van een bore out ook moe, depressief of en ongeconcentreerd worden.

Tips voor hoogbegaafde hsp’s

#Less is more

Weet dat je als creatieveling en ondernemer vaak vol ideeën zit. Je hebt wellicht meer ideeën dan tijd en energie om uit te werken. Besef dat je in flow momenten soms wat door kunt draven. Een idee bedenken is gemakkelijk, het uitvoeren is een heel andere uitdaging. Voorkom te veel brainstorming en verzin geen nieuw project voordat je het oude hebt afgerond of hebt gecanceld. Omdat ik hier zelf alles vanaf weet, houd ik de slogan less is more altijd binnen handbereik. Het idee van eenvoud en minimalisme kun je ook voor je dagstructuur, je website, je nieuwsbrief, je projecten en je samenwerkingen laten gelden.

#Zorg voor rust in je hoofd: mediteer

Het is belangrijk om te investeren in kalmte en stilte. Je geest verteert, net als je maag. Jouw brein is vol en actief en vindt het lastig om tot rust te komen. Mediteren is wellicht niet vanzelfsprekend voor je. Er zijn tegenwoordig veel goede meditatie apps, die je helpen om te kalmeren en mediteren maar je kunt ook een andere voorkeur ontwikkelen om je geest te ontspannen. Mijn vader, ook een slimme denker “mediteert” door natuur films te kijken en tegelijkertijd te patiencen op z’n tablet. “Even uitdrijven” noemt hij dat.  Maar ook een hobby, zoals zingen of schilderen, kan voor compensatie zorgen. Als je in een erg onrustige fase zit, luister dan enkele keren per week naar geleide meditaties, ook wel yoga nidra genoemd, die je naar een diepe ontspanning brengen. Doe dit bij voorkeur midden op de dag om te zorgen voor een gezonde break. Op mijn website kun je diverse meditaties downloaden.

#Gebruik wekkers, time-outs en reminders

Zorg ervoor dat je hulpmiddelen inzet die je flow onderbreken. Ook als je in een goede flow zit, worden je prestaties na verloop van tijd toch slechter als je alleen maar doorgaat. Een onderbreking geeft de hersenen tijd om te herstructureren. Het is een bekend feit dat pauzes alle informatie integreren en tot nieuwe inzichten leiden.

Vergeet in je enthousiasme ook niet om regelmatig vakantie te nemen. Misschien vind je je werk zo leuk, dat je de tijd helemaal vergeet als je in flow bezig bent. Maar je mag je mentale fitheid niet uitbuiten ten koste van je balans en gezondheid.

Zet wekkers en plan bewust momenten waarop je niet bereikbaar bent. Investeer echt in rust en stoorvrije fases gedurende de dag, in de week en gedurende het jaar. Plan dit in je agenda.

#Maak een to-don’t-lijst 

Maak er een prioriteit van om regelmatig op te ruimen, te schrappen en weg te gooien. Wees streng en maak naast een to-do lijst ook af en toe een to-don’t-lijst: schrap rigoureus activiteiten, mensen en projecten die je niet goed doen of verder brengen. Houd focus door te weten wat je niet doet en waarom je iets wel doet.

#Wacht af

Een echt goed idee heeft geen haast. Dat kan wachten tot de tijd rijp is en valt dan vanzelf van de boom. Iemand raapt het op en ziet er het nut van in. Bij een echt goed idee werkt het hele universum samen om het te manifesteren. Soms zijn de wegen naar Rome grillig en voor ons mensenverstand niet goed te begrijpen.

#Wissel denken af met gezonde lichamelijke activiteiten

Ga sporten. Wissel denken af met doen: alle hobby’s die je lichaam in beweging brengen zijn goed. Hout hakken, wandelen of tuinieren, alles in de natuur is bijzonder effectief. Doe als je thuis werkt regelmatig even een huishoudelijke klus tussendoor. Werk ook hier met wekkertjes en strakke tijdschema’s. Voorkom dat je enige uitstapje naar de koffiemachine is. Veel slimme geesten nemen veel downtime waarin ze – voor de buitenwereld – passief gedrag vertonen, zoals puzzeltjes maken, natuurdocumentaires kijken of muziek maken. De geest integreert alle nieuwe gedachten en kennis en lijkt zich zo het meest efficiënt te herstructureren.

#Voed je geest met gezonde supplementen

Als je een beroep hebt waarbij je veel denkt, weet dan dat je geest heel veel energie verbruikt. Slik extra vitamine B, magnesium, en DHA (dat zit in omega 3, of Lucovitaal voor veganisten). Vermijd te veel koffie en wees matig met alcohol. Er zijn nog andere natuurlijke supplementen die het brein ondersteunen zoals rhodiola, ginkgo biloba. In periodes van grote stress kun je kamillethee, valeriaanwortelextract, verveine, melisse, lindebloesem of lavendel nemen.

#Onderzoek of je niet te star geworden bent

Denken en redeneren zonder een hogere morele of maatschappelijke verbinding, kan leeg en betekenisloos worden. Brengen je slimme hersenen de maatschappij vooruit en Is je denken verbonden aan je soul purpose? Zijn je gedachten verbonden met je intuïtie? Durf je ook je onderbuik te voelen, de tekens en visioenen te onderzoeken? Durf je te twijfelen en je eigen ideeën te herzien? Koppigheid en arrogantie zijn de valkuilen van een briljant brein; wie te veel overtuigd is van zijn eigen denkbeelden, kan vergeten om diepgaand te luisteren. Als je er zeker van bent dat je de waarheid in pacht hebt, zie je niet meer dan een ander een inzicht heeft, dat jij mist. De ander krijgt het gevoel tegen een muur te praten of voelt zich niet gehoord. Om te voorkomen dat je denkbeelden starre overtuigingen worden moet je iedere weer oefenen in onthechten en diepgaand luisteren.

Meer weten? Hulp nodig? Uitwisselen over jouw ervaringen?

HSP Werkfit Coach Traject